Her yıl milyonlarca ton patates dünya genelinde üretiliyor. Bu yoğun üretim, patateslerin farklı türlerinin ortaya çıkmasına neden oluyor. Her patatesin kendine özgü bir lezzeti bulunuyor. Adana karanfil patatesi gibi yerli çeşitlerin yanı sıra, Amerikan patatesi gibi dünya genelinde yetişen türler var. Rus böreği için en ideal olan patates türünü, patates püresi ve kızartmalar için önerilen patates türlerini bu yazıda öğrenebilirsiniz. Ayrıca, patatesin lezzetini etkileyen faktörleri ve mutfağınızda yapabileceğiniz hataları da keşfedin.
Dünya’daki Patates Türleri
Dünya genelinde farklı iklim koşulları ve toprak tipleri, çeşitli patates türlerinin yetiştirilmesine olanak sağlıyor. Bunlar arasında Amerikan patatesi, yuvarlak patates, ince kabuklu patates, kırmızı patates ve daha birçok farklı tür bulunuyor. Ayrıca, patateslerin farklı tat profillerine de sahip olması mümkün; bazıları daha tatlı ve nemliyken, bazıları daha kuru ve unlu olabiliyor.
Bu farklılıkların sebebi, patateslerin yetiştirildikleri toprağın cinsi, hasat zamanı, depolama koşulları ve tabii ki, çeşitlerine bağlıdır. İçerisinde bulundukları mutfak kültürü de farklı patates türlerinin kullanımını belirler. Örneğin Amerikan patatesi, patates kızartması ve patates cipsleri için sıkça tercih edilirken, İngiliz patatesi daha çok patates püresi ve yemekleri için kullanılır.
Amerikan Patatesi
Amerikan patatesi, büyük boyutu ve kabuğunun renkli olması ile diğer patates türlerinden ayırt edilir. Bu patatesin birçok çeşidi vardır ve her biri farklı lezzetlere sahiptir. Russet Burbank, Yukon Gold, ve Purple Majesty Amerikan patatesi çeşitleri arasında en popüler olanlarıdır.
Russet Burbank, burger, kızartma ve cips yapımı için idealdir. Bu patatesler, içi yumuşak ve dışı çıtır çıtır olan ikonik Amerikan patates cipsleri için en çok tercih edilen patates türüdür.
Yukon Gold patatesler, kremsi yapıları ve hafif yumuşak iç kısmı ile çok çeşitli yemeklerde kullanılabilir. Salata veya patates püresi yapımı için de tercih edilen patates türlerinden biridir.
Purple Majesty patatesleri ise mor renkleri ile dikkat çeker. Bu patateslerin lezzeti diğer Amerikan patatesi türlerine göre daha hafiftir.
Rus Böreği İçin En İdeal Patates
Rusya’da yemek kültürünün bir parçası olan Rus Böreği, patatesin kaynatılması ve ezilmesiyle hazırlanmaktadır. Böylece patatesin püre kıvamına getirilmesi ve hamurun içinde kullanılması gerekmektedir. Bu nedenle, Rusya’da yetiştirilen patatesler, düşük nişasta içeriği sebebiyle tercih edilmektedir. Ayrıca, patatesin kabuksuz olması ve beyaz rengi, börek yapımında istenen görünüm ve lezzeti sağlamaktadır.
Rusya’da en çok tercih edilen patates çeşitleri ise ‘Nevsky’ ve ‘Zhukovsky’ olarak bilinmektedir. Bu patatesler, pişirildiklerinde üstlerinde çatlaklar oluşmasıyla bilinir ve böreğin içine doldurulduğunda lezzeti artırır.
Patates Püresi İçin En İdeal Patates
Patates püresi yaparken, patatesin lezzeti kadar kıvamı da önemlidir. En ideal patates, kabukları ezilmeden, en az püre şekline getirilerek yapılmalıdır. Bu sayede patatesin içindeki nişasta, suyu hapsedip kabukları ezilmeden püre yapımını kolaylaştırır. Patates püresi yaparken, patatesin taze olması da lezzet açısından oldukça önemlidir. Ayrıca, patateslerin boyutları da dikkate alınmalıdır. Benzer boyutlardaki patatesler, aynı sürede pişecektir.
Patates püresi yapımında, patatesleri haşlama veya buharlama yöntemiyle pişirebilirsiniz. Patateslerin pişmesi için ortalama 20-25 dakika süre yeterli olacaktır. Pişen patatesleri suyunu süzüp, kabuklarını soyabilirsiniz. Sıcakken rendeleyerek veya ezerek püre haline getirin. Ardından, tereyağı, süt, tuz ve isteğe bağlı olarak biraz karabiber ekleyip, pürüzsüz hale gelene kadar karıştırın.
Patates püresine farklı tatlar katmak isterseniz, sarımsak, kekik, hardal gibi baharatlar da kullanabilirsiniz. Bu şekilde daha lezzetli bir patates püresi hazırlayabilirsiniz. Patates püresi, et yemekleriyle birlikte servis edebilirsiniz.
Gözleme ve Kızartmalar İçin Patatesler
Gözleme ve kızartmalar için patates seçimi oldukça önemlidir. Bu tarz yiyeceklerde patatesin dağılmaması ve kabarması gerekmektedir. Bu nedenle, daha az su içeren patatesler tercih edilmelidir. Nicola, Spunta, Agria, ve Marabel gibi patates türleri, gözleme ve kızartmalar için en ideal seçeneklerdir.
Bununla birlikte, yuvarlak, küçük boyutlu patatesler, daha uygun olabilir. Bu patatesler, kabukları pürüzsüz ve ince olduğu için, pişirme sürecinde daha hızlı pişerler. Ayrıca, patateslerin taze ve sağlıklı olmasına dikkat edilmelidir. Eğer patates fazla zaman geçirirse, nem kaybı yaşarlar ve daha fazla su içermelerine neden olur. Bu durum da, gözleme ve kızartmaların kıvamını bozabilir.
Hangi patatesin seçileceğine karar verirken, aynı zamanda patatesin kullanım amaçlarına da bağlı kalınmalıdır. Örneğin, daha büyük patatesler, dilimlenerek yapılan patates kızartması için daha uygun olabilirken, daha küçük patatesler, gözleme gibi hamur işleri yapıldığında daha iyi sonuç verebilir.
Son olarak, seçeceğiniz patatesleri, mümkünse yerel çiftçilerden satın almanızı öneririz. Böylece, patateslerin tazeliği ve doğallığından emin olabilirsiniz. Ayrıca, yerel üreticilere destek olmak da toplum olarak daha güçlü hale gelmemizi sağlayacaktır.
Türkiye’de Yetiştirilen Patates Türleri
Türkiye, patates üretiminde önemli bir yere sahip ve birçok yerli patates çeşidi barındırıyor. Bunların arasında Kestane Kabarık Patates, Adana Karanfil Patatesi, Kırmızı Et Patates ve Savranda Patatesi gibi birçok çeşit bulunuyor. Kestane Kabarık Patates, kabuk rengi kestane rengine yakın olan, uzunlamasına eni daha geniş olan ve diğer patateslere göre daha fazla su tutan bir çeşittir. Adana Karanfil Patatesi ise Adana mutfağında bazı yemek tariflerinde kullanılan bir çeşittir ve diğer patateslere göre daha küçük boyutludur. Her bir yerli patates çeşidi, kendi farklı lezzeti ve kullanım alanlarıyla Türk mutfağında önemli bir yere sahiptir.
Kestane Kabarık Patates
Kestane kabarık patates, Adana ve Gaziantep mutfağında sıkça kullanılan bir patates çeşididir. Kabarıklığı, patatesin yarısının jülyen kesilmesi ve kızartılmasıyla elde edilir. Bu patates, çıtır çıtır kabarıklığı sayesinde özellikle kebapların yanında servis edilmek üzere tercih edilir.
Ayrıca, bu patates bazı yemek tarifleri için de tercih edilir. Kestane kabarık patates ile yapılan patatesli börek ve patatesli gozleme tarifleri oldukça popülerdir. Bunun yanında, kendi başına da lezzetli bir atıştırmalık olarak tüketilebilir.
Adana Karanfil Patatesi
Adana Karanfil Patatesi, Adana mutfağında belirli yemek tarifleri için özel olarak seçilen bir patates çeşididir. Bu patates, adını karanfil şeklindeki köklerinden alır ve çeşidi itibariyle sarı etli bir yapıya sahiptir. Aynı zamanda tat olarak oldukça lezzetlidir ve pişirilince aroma açısından da oldukça zengin bir tada sahip olur.
Bu patates özellikle Adana kebabı yapımında sıklıkla tercih edilir. Adana kebabında patateslerin farklı bir lezzeti olmasını sağlar. Ayrıca patates salatası gibi diğer yemek tariflerinde de bu özel patates çeşidi kullanılır. Adana Karanfil Patatesi’nin içindeki nişasta oranı da bir başka özelliği olarak ön plana çıkmaktadır.
Adana Karanfil Patatesi’nin lezzeti, Adana mutfağı için oldukça önemlidir ve diğer patates çeşitlerinden ayrıldığı özellikleriyle kendine has bir tat bırakır. Bu patates çeşidini kullanarak lezzetli yemekler yapmak, Adana mutfağının önemli bir parçasıdır.
Patatesler Neden Farklı Lezzetlerde?
Patateslerin lezzeti, birçok faktörden etkilenir. Bu faktörlerden en önemlisi, patatesin yetiştirildiği toprağın cinsi ve kalitesidir. Toprak yapısı ve içerdiği mineraller, patateslerin besin değerleri ve lezzeti üzerinde büyük etkiye sahiptir.
Aynı zamanda, hasat zamanı da patateslerin lezzetini etkiler. Erken hasat edilen patatesler genellikle daha nemli ve tatlıdır, ancak daha az nişasta içerirler. Geç hasat edilen patatesler ise daha kuru ve nişasta oranı daha yüksek olabilir. Bu nedenle, pişirme yöntemlerine göre farklı hasat zamanlarında yetiştirilen patatesler tercih edilebilir.
Bunun yanı sıra, patatesleri pişirirken yapılan hatalar da lezzetini olumsuz etkileyebilir. Örneğin, patateslerin kabuğunu soymadan önce yıkamak, patatesin lezzetini azaltabilir. Ayrıca, patatesleri doğrama veya ezme işlemi sırasında fazla işlem yapmak ve püre haline getirirken çok fazla karıştırmak da patatesin yapısını bozarak lezzetini etkileyebilir.
Toprak Cinsi
Patatesler, yetiştirildiği toprağın cinsi ve özelliklerine göre farklı lezzetlere sahip olabilir. Örneğin, kumlu topraklarda yetişen patatesler daha kuru ve az nişasta içerirken, killi topraklarda yetişen patatesler daha nemli ve nişasta açısından zengindir. İlk kez İnkalar tarafından yetiştirilen patatesin lezzeti, Anadolu topraklarına gelişi ile birlikte değişmiştir. Türkiye’de yetiştirilen patatesler, özellikle Trakya bölgesindeki killi topraklar sayesinde lezzetli ve nişastalıdır.
- Patateslerin yetiştirildiği toprak cinsi, patatesin lezzeti ve tekstürü üzerinde büyük bir etkiye sahip olabilir.
- Kumlu topraklarda yetişen patatesler daha kuru ve az nişasta içerirken, killi topraklarda yetişen patatesler daha nemli ve nişasta açısından zengindir.
Anadolu topraklarındaki yerli patates çeşitleri, Trakya bölgesindeki killi topraklar sayesinde özellikle lezzetli ve nişastalıdır. Bu nedenle yemeklerde Trakya patatesinin kullanılması, özellikle patates yemeklerinin daha lezzetli olması için tercih edilir.
Hasat Zamanı
Patateslerin hasat zamanı, patateslerin lezzeti üzerinde önemli bir faktördür. Bu nedenle, patateslerin doğru hasat zamanına göre toplanması önemlidir. Patateslerin hasatı için en iyi zaman hasat öncesi veya sonrasıdır. Hasat öncesi, patateslerin lezzeti daha tatlı ve yumuşakken, hasat sonrası patateslerin lezzeti daha yoğun ve nişastalıdır. Ancak, patateslerin hasat zamanı, ne kadar süre bekletildiği ve depolandığı da lezzet üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Bu nedenle, patateslerin doğru hasat zamanına ve uygun bir depolama yöntemi kullanarak saklanmasına dikkat edilmelidir.
Mutfakta Yapılan Hatalar
Patates pişirirken bazı hatalar, lezzetini etkileyebilir. Bunların en yaygınlarından biri, patatesin kabuklarının soyulmasıdır. Patates kabukları lezzetli ve besleyicidir, bu nedenle çoğu zaman kabuklarıyla birlikte pişirilmelidir.
Bir diğer sık yapılan hata ise patatesleri çok küçük doğramaktır. Küçük parçalara ayrılmış patatesler, daha çabuk pişer ancak daha az tadı olur ve kıvamı farklıdır. Bunun yerine, patatesleri büyük parçalar halinde doğramalı ve eşit boyutlara sahip olmalarını sağlamalısınız.
Ayrıca, patatesleri tuzlama işlemini çok erken yapmak da bir hatadır. Patateslerinizin önce pişmesini bekleyin, sonra tuz ekleyin. Aksi takdirde patateslerinizin lezzeti ve kıvamı değişebilir.
Patatesleri kızartırken, yağın sıcaklığına dikkat etmek de önemlidir. Eğer yağın sıcaklığı yeterli değilse, patatesler yağda çabuk emilir ve kıvamı değişir. Ayrıca yanabilirler. Özellikle kızartmalar için patates seçimi de çok önemlidir. Nişasta oranı düşük patatesler tercih etmek, çıtır kızartmalar yapmanızı sağlayacaktır.
Patates pişirirken bu hatalardan kaçınarak, patatesinizin lezzetli ve besleyici olmasını sağlayabilirsiniz.
